7 nguyên nhân gây chướng bụng ở trẻ sơ sinh và cách xử lý hiệu quả

Chướng bụng ở trẻ sơ sinh là tình trạng xảy ra rất phổ biến, khiến cho trẻ quấy khóc, nôn kéo dài. Tình trạng chướng bụng kéo dài có thể dẫn đến những hậu quả nghiệm trọng về sức khỏe của trẻ. Trong bài viết dưới đây, Medpro sẽ cung cấp một số thông tin xoay quanh tình trạng này để phụ huynh có thể tham khảo.

Chướng bụng ở trẻ sơ sinh diễn ra như thế nào?

Trẻ sơ sinh khi vừa được sinh ra, nhất là ở 13 tuần đầu sau sinh vẫn chưa phát triển hoàn thiện về hệ tiêu hóa, các cơ quan đang học cách hoạt động để vận chuyển thức ăn một cách hiệu quả. Việc thiếu thảm lợi khuẩn có lợi trong đường ruột cũng ảnh hưởng đến việc hỗ trợ tiêu hóa, dẫn đến loại khí có sức nổi sẽ bị kẹt trong ruột non và ruột già, cản trở dòng chảy của dịch dạ dày, áp lực tích tụ gây đau và căng bụng.

Dưới đây là một số dấu hiệu ban đầu khi trẻ bị chướng bụng:

• Trẻ sơ sinh bụng cứng, căng to và có cảm giác phình ra.
• Trẻ quấy khóc, khó chịu, bỏ bú hoặc bú ít hơn.
• Trẻ ợ hơi nhiều sau khi ăn.
• Trẻ đi tiêu phân lỏng hoặc táo bón.

Trong một số trường hợp, trẻ bị chướng bụng có thể kèm theo các triệu chứng khác như:

• Sốt.
• Nôn mửa.
• Tiêu chảy ra máu.
• Chán ăn.
• Mệt mỏi.

7 nguyên nhân gây chướng bụng ở trẻ sơ sinh

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng chướng bụng ở trẻ, gây ảnh hưởng đến chất lượng phát triển của con em. Dưới đây sẽ là một số nguyên nhân được Medpro tổng hợp, có thể xuất hiện ở cả trẻ bú sữa mẹ và trẻ bú bình:

1. Chế độ ăn uống của mẹ

Thực phẩm mẹ ăn hàng ngày có thể ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa của bé, đặc biệt là trong giai đoạn bú sữa mẹ. Một số thực phẩm có thể gây chướng bụng ở trẻ sơ sinh bao gồm:

• Thực phẩm giàu chất xơ, đặc biệt là bất kỳ thực phẩm nào có chứa cám.
• Trái cây như mơ, đào, mận khô, lê, mận, cam quýt.
• Các loại rau xanh như bông cải xanh, atiso, măng tây và bắp cải.
• Các loại rau giàu tinh bột như khoai tây và súp lơ.
• Thực phẩm giàu tinh bột khác như ngô và mì ống.
• Sản phẩm từ sữa.
• Sô cô la, đồ uống có gas và cafein.

Nếu mẹ thường xuyên ăn các loại thực phẩm này, hãy cân nhắc hạn chế hoặc loại bỏ chúng khỏi chế độ ăn uống của mình để xem liệu tình trạng chướng bụng của bé có cải thiện hay không.

Trẻ em bị chướng bụng có thể từ chế độ dinh dưỡng của mẹ. Nguồn: Internet

2. Dị ứng các loại protein có trong sữa

Một số trẻ sơ sinh có thể bị dị ứng với protein trong sữa mẹ hoặc sữa công thức. Dị ứng protein sữa có thể gây ra các triệu chứng khác ngoài chướng bụng, như tiêu chảy, nôn mửa, phát ban, nổi mề đay,... Nếu mẹ nghi ngờ bé bị dị ứng protein sữa, hãy đưa bé đi khám bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị phù hợp.

3. Bệnh lý đường tiêu hóa

Trong một số trường hợp, bụng bé bị cứng có thể là dấu hiệu của một bệnh lý đường tiêu hóa, chẳng hạn như viêm ruột thừa, viêm đại tràng,... Nếu bé bị chướng bụng kèm theo các triệu chứng khác như sốt, nôn mửa, tiêu chảy ra máu,... mẹ nên đưa bé đi khám bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

4. Không dung nạp đường lactose

Đường lactose là một loại đường tự nhiên có trong sữa mẹ và sữa công thức. Một số trẻ sơ sinh không có đủ enzyme lactase để tiêu hóa đường lactose, dẫn đến tình trạng chướng bụng, tiêu chảy, táo bón.

5. Trào ngược dạ dày

Trào ngược dạ dày là tình trạng thức ăn hoặc dịch vị từ dạ dày trào ngược lên thực quản, gây ra cảm giác nóng rát ở ngực. Trẻ sơ sinh bị căng cứng bụng có thể là do trào ngược dạ dày dẫn đến bị chướng bụng, đầy hơi, nôn trớ,…

6. Thay đổi chế độ ăn đột ngột

Nếu mẹ thay đổi sữa cho bé đột ngột, bé có thể bị chướng bụng do hệ tiêu hóa chưa kịp thích nghi với loại sữa mới. Trong trường hợp này, mẹ nên thay đổi sữa cho bé từ từ, bắt đầu bằng cách pha sữa mới với sữa cũ theo tỷ lệ 1:1, sau đó tăng dần tỷ lệ sữa mới lên..

7. Trẻ bú quá nhanh

Khi bú quá nhanh, bé có thể nuốt phải nhiều hơi vào dạ dày, dẫn đến chướng bụng. Để hạn chế tình trạng này, mẹ nên cho bé bú chậm rãi, nghỉ ngơi giữa các lần bú và vỗ nhẹ lưng bé để giúp bé ợ hơi.

Xem thêm: Bảng cân nặng của trẻ sơ sinh

Biểu hiện chướng bụng ở trẻ sơ sinh

Việc nhận biết trẻ em sơ sinh bị chướng bụng sẽ phần nào giúp ba mẹ kịp thời đưa ra các phương án xử lý và can thiệp kịp thời dành cho trẻ. Một số dấu hiệu phổ biến như:

+ Quấy khóc nhiều, bỏ bú hoặc bú ít hơn: Trẻ quấy khóc nhiều mà không có dấu hiệu đói, nóng, lạnh hay sợ có thể là do trẻ đang cảm thấy khó chịu, đầy hơi chướng bụng. Mẹ cần dựa vào thói quen của trẻ, nhận biết xem cách khóc và tiếng khóc của trẻ có khác thường hay không để đưa ra phán đoán chính xác.

+ Ợ hơi: Ợ hơi là phản ứng tự nhiên của cơ thể, giúp loại bỏ không khí thừa trong dạ dày. Tuy nhiên, nếu bé ợ hơi khó khăn hoặc quá mức dẫn đến nôn trớ, rất có thể bé đang bị chướng bụng đầy hơi nghiêm trọng, cần được thăm khám và điều trị kịp thời.

+ Nôn trớ: Nguyên nhân của tình trạng này là do hệ tiêu hóa của trẻ sơ sinh còn chưa hoàn thiện, cơ thắt thực quản chưa trưởng thành, dẫn đến thức ăn dễ trào ngược lên thực quản và ra ngoài. Ngoài ra, các thành phần trong sữa công thức, ăn quá nhiều và quá nhanh cũng có thể làm tăng nguy cơ nôn trớ.

+ Bụng em bé sơ sinh căng cứng: Nuốt phải quá nhiều không khí là nguyên nhân phổ biến gây đầy hơi chướng bụng ở trẻ sơ sinh. Tình trạng này có thể gây đau đớn và khó chịu cho trẻ, thậm chí dẫn đến đau thắt ngực nếu không được xử lý kịp thời.

+Thường xuyên xì hơi : Việc xì hơi liên tục có thể do hơi bị trào ngược lên thực quản hoặc bị đẩy xuống đường ruột với áp lực mạnh.

+ Ngủ không ngon giấc: Đầy hơi chướng bụng sẽ khiến cho bé cảm thấy khó chịu, dẫn đến tình trạng khó ngủ, ngủ không yên giấc và quấy khóc.

Trẻ em bị chướng bụng hay bị nôn trớ. Nguồn: Internet

Cách xử lý chướng bụng ở trẻ sơ sinh

Để giúp bé giảm bớt cảm giác khó chịu do chướng bụng, mẹ có thể áp dụng một số cách sau:
Cho trẻ bú chậm rãi, nghỉ ngơi giữa các lần bú và vỗ nhẹ lưng bé để giúp bé ợ hơi.
Khi bú quá nhanh, bé có thể nuốt phải nhiều hơi vào dạ dày, dẫn đến chướng bụng. Để hạn chế tình trạng này, mẹ nên cho bé bú chậm rãi, nghỉ ngơi giữa các lần bú và vỗ nhẹ lưng bé để giúp bé ợ hơi.

Cho trẻ bú đúng tư thế.

Cho trẻ bú đúng tư thế giúp bé bú hiệu quả hơn, giảm nguy cơ nuốt phải nhiều hơi. Tư thế bú đúng là tư thế bé ngửa mặt lên, mẹ giữ đầu bé bằng một tay và đỡ lưng bé bằng tay còn lại.

Cho trẻ ăn dặm đúng thời điểm và theo đúng nhu cầu của bé.

Trẻ ăn dặm quá sớm có thể khiến bé khó tiêu, dẫn đến chướng bụng. Mẹ nên cho trẻ ăn dặm đúng thời điểm và theo đúng nhu cầu của bé.

Hạn chế cho trẻ ăn các loại thực phẩm khó tiêu.

Một số loại thực phẩm khó tiêu có thể khiến trẻ bị chướng bụng, chẳng hạn như:

• Các loại đậu
• Bắp cải
• Súp lơ
• Yến mạch
• Quả bơ
• Đào
• Lê
• Cam
• Chanh
• Mận
• Mận khô

Nếu trẻ bị dị ứng với protein trong sữa, mẹ nên cho bé sử dụng sữa công thức dành cho trẻ bị dị ứng protein sữa.

Trẻ bị dị ứng với protein trong sữa mẹ hoặc sữa công thức có thể bị chướng bụng, tiêu chảy, nôn mửa, phát ban, nổi mề đay,... Nếu mẹ nghi ngờ bé bị dị ứng protein sữa, mẹ nên cho bé sử dụng sữa công thức dành cho trẻ bị dị ứng protein sữa.

Nếu trẻ bị trào ngược dạ dày, mẹ nên cho bé bú ở tư thế thẳng đứng và kê cao đầu cho bé khi ngủ.

Trẻ bị trào ngược dạ dày có thể bị chướng bụng, đầy hơi, nôn trớ,... Mẹ nên cho bé bú ở tư thế thẳng đứng và kê cao đầu cho bé khi ngủ để giúp thức ăn không trào ngược lên thực quản.

Ngoài ra, cha mẹ cũng cần lưu ý những điều sau để giúp trẻ giảm bớt tình trạng chướng bụng:

-  Cho trẻ bú đủ sữa.

-  Giữ vệ sinh cho trẻ sạch sẽ.

-  Cho trẻ vận động nhẹ nhàng sau khi ăn.

Nếu trẻ có các dấu hiệu bất thường, cha mẹ nên đưa trẻ đi khám bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Dưới đây là một số mẹo nhỏ giúp cha mẹ thực hiện các biện pháp trên hiệu quả hơn:

• Để cho trẻ bú chậm rãi, mẹ nên cho bé bú một bên ngực trong 15-20 phút, sau đó đổi sang bên ngực còn lại.
• Để giúp trẻ ợ hơi, mẹ có thể đặt bé nằm nghiêng hoặc cho bé ngồi dậy.
• Khi cho trẻ bú, mẹ nên giữ tư thế thoải mái để bé bú dễ dàng hơn.
• Khi cho trẻ ăn dặm, mẹ nên bắt đầu với các loại thực phẩm dễ tiêu hóa.

Nếu trẻ bị dị ứng với protein trong sữa, mẹ nên tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn loại sữa phù hợp cho bé.Để giúp trẻ giảm trào ngược dạ dày, mẹ nên cho bé bú ở tư thế thẳng đứng và kê cao đầu cho bé khi ngủ. Hy vọng những thông tin trên sẽ giúp cha mẹ hiểu rõ hơn về nguyên nhân và cách xử lý chướng bụng ở trẻ sơ sinh.

Tư vấn khám bệnh qua video cùng các chuyên gia Nhi khoa trên Medpro

Việc chăm sóc trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ luôn là bài toán khó với các ông bố, bà mẹ trẻ. Không cần phải di chuyển đi xa, ba mẹ vẫn có thể gặp gỡ các chuyên gia về Nhi khoa hàng đầu trên nền tảng Medpro.

ThS.CKI BSNT. Lê Chí Hiếu

Chuyên gia nhi khoa với hơn 6 năm kinh nghiệm, hiện đang công tác tại Bệnh viện Nhi Đồng thành phố đặc biệt chuyên sâu về tiêu hóa, dinh dưỡng và các bệnh lý thường gặp ở trẻ em: táo bón, suy dinh dưỡng, chậm tăng cân, biếng ăn,..Sự tận tâm và chu đáo của bác đã chiếm được lòng tin của nhiều phụ huynh.

Đặt lịch tư vấn tại: https://medpro.vn/bac-si/ths-bs-le-chi-hieu

ThS. BS Nguyễn Ngọc Bách

Công tác tại khoa Hô hấp của Nhi Đồng 1, bác sĩ Bách là người có chuyên môn trong việc chẩn đoán và điều trị các bệnh lý ở trẻ, được nhiều ba mẹ tin tưởng "trao mặt gửi vàng". Bác là người thân thiện, tạo cảm giác gần gũi cho trẻ, luôn tư vấn chi tiết và đưa ra hướng điều trị hiệu quả.

Đặt lịch tư vấn tại: https://medpro.vn/bac-si/ths-bs-nguyen-ngoc-bach

ThS. BS Lê Hồng Ngọc Hạnh

Bác sĩ Hạnh hiện đang làm việc tại Bệnh viện Nhi Đòng , là một trong những bác sĩ nhi khoa uy tín tại Thành phố Hồ Chí Minh. Bác đã có hơn 10 năm kinh nghiệm trong việc khám và điều trị cho trẻ em, nhận được sự phản hồi tích cực từ phía phụ huynh.

Đặt lịch tư vấn tại: https://medpro.vn/bac-si/ths-bs-le-hong-ngoc-hanh

Hy vọng những thông tin trên sẽ giúp cha mẹ hiểu rõ hơn về nguyên nhân và cách xử lý chướng bụng ở trẻ sơ sinh. Đừng quên đặt lịch tư vấn khám Nhi cùng chuyên gia trên Medpro nếu bố mẹ có nhu cầu được tư vấn và hướng dẫn chi tiết về quy trình chăm sóc sức khỏe cho con trẻ nhé.