VIÊM XOANG : NGUYÊN NHÂN, TRIỆU CHỨNG VÀ CÁCH PHÒNG NGỪA

Viêm xoang là một trong những chứng bệnh về đường hô hấp phổ biến hiện nay với tỷ lệ người mắc ngày càng tăng cao. Người bệnh cần nâng cao kiến thức về nguyên nhân gây bệnh, dấu hiệu cũng như cách phòng tránh, điều trị để ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm có thể gặp phải như viêm phế quản, nhiễm trùng mắt, viêm màng não,...

Viêm xoang là gì?

Viêm xoang hay còn gọi chung là viêm mũi xoang, bệnh lý này phổ biến ở mọi lứa tuổi. Viêm xoang là tình trạng viêm niêm mạc hô hấp lót trong các xoang cạnh mũi. Đây là tình trạng phù nề gây tăng tiết nhầy ở niêm mạc các xoang do một vài tác nhân nào đó gây tắc nghẽn xoang.

Phân loại viêm xoang

Viêm xoang được phân ra làm 4 loại, dựa theo thời gian mắc bệnh, bao gồm:

Viêm xoang cấp: Là hiện tượng viêm xoang có các triệu chứng giống cảm lạnh như sổ mũi, hắt hơi, nghẹt mũi, đau nhức vùng mặt... Các triệu chứng này xuất hiện đột ngột và không biến mất sau 10 - 14 ngày, nhưng cũng không diễn ra quá 4 tuần.

Viêm xoang bán cấp: Là viêm xoang có thời gian mắc bệnh kéo dài từ 4 - 8 tuần.

Viêm xoang mạn tính: Là viêm xoang có các triệu chứng tồn tại >8 tuần.

Viêm xoang tái phát: Là viêm xoang tái phát nhiều đợt trong cùng 1 năm.

Các dạng viêm xoang thường gặp

Viêm xoang mũi: Là tình trạng vi khuẩn, virus tấn công vào lớp niêm mạc lót ở xoang mũi làm cho vùng xoang mũi bị viêm nhiễm.

Viêm xoang hàm: Là tình trạng các lớp niêm mạc bao phủ bề mặt xoang hàm (các hốc xoang nằm quanh vùng mắt và hai bên má) bị viêm nhiễm.

Viêm xoang trán: Là tình trạng có dịch nhầy tiết ra quá nhiều ở các xoang ngay sau mắt, mũi, trán và mắt, làm tắc nghẽn và gây áp lực cho vùng thái dương và trán.

Viêm xoang bướm: Là tình trạng phù nề, xuất hiện hiện tượng viêm nhiễm và dịch mủ ở xoang bướm (bộ phận nằm sâu dưới phần nền của hộp sọ, ở giữa xương cánh hai bên mũi).

Viêm xoang sàng trước: Là tình trạng xuất hiện viêm nhiễm ở vị trí xoang nằm ngay giữa xoang trán và xoang mũi, hốc mắt và hốc mũi.

Viêm xoang sàng sau: Là tình trạng các xoang nằm ở phía sau gáy bị viêm nhiễm, xuất hiện nhiều dịch nhầy.

Viêm đa xoang: Là tình trạng nhiễm trùng xoang nguy hiểm khi tất cả các xoang đều bị viêm nhiễm.

Triệu chứng viêm xoang

Đau ở xoang: Đau là triệu chứng đặc thù của viêm xoang. Cơn đau có thể xuất hiện ở trán, hai bên mũi, hàm trên hoặc giữa hai mắt. Đôi lúc, những cơn đau đầu sẽ xuất hiện nhưng chỉ thoáng qua.

Chảy nước mũi: Tình trạng nhiễm trùng xoang sẽ gây ra rất nhiều dịch tiết. Chất dịch xuất phát từ xoang bị nhiễm trùng đôi khi có màu xanh, vàng hay trắng đục sẽ chảy vào mũi, gây ra tình trạng sổ mũi. Tuy nhiên, trong nhiều trường hợp, chất dịch không chảy vào mũi mà xuống phía sau cổ họng, gây ngứa ngáy hoặc đau họng. Hệ quả là những cơn ho kéo đến vào ban đêm khi bạn nằm ngủ và buổi sáng sau khi thức dậy. Giọng nói cũng trở nên khàn hơn.

Nghẹt mũi: Nhiễm trùng gây phù nề vùng xoang và mũi, cản trở đường mũi thở dẫn đến nghẹt mũi. Vì thế, khứu giác sẽ kém nhạy cảm hơn so với người bình thường.

Đau đầu: Liên tục phải chịu áp lực cùng với tình trạng sưng trong xoang là nguyên nhân gây ra những cơn đau đầu. Tình trạng đau nặng nề hơn vào buổi sáng do chất lỏng đã có cả một đêm để tích tụ. Cơn đau đầu cũng trở nên nghiêm trọng hơn khi ở trong môi trường có áp suất khí quyển thay đổi đột ngột (đi máy bay).

Họng bị kích ứng và gây ho: Dịch tiết ra từ xoang rồi chảy xuống sau cổ họng là lý do gây ra những cơn ho dai dẳng, nhất là vào buổi sáng sau khi ngủ dậy.

Không chỉ gây ho, khi cổ họng bị kích ứng cũng khiến người bệnh khó ngủ. Khi ấy, nằm ngủ ở tư thế ngửa hoặc kê cao gối sẽ giúp giảm tần suất và mức độ ho.

Nguyên nhân dẫn đến viêm xoang

Nhiễm nấm, virus, vi khuẩn: Các loại nấm, vi khuẩn xâm nhập và phát triển trong các xoang làm tổn thương tế bào lông chuyển ở lớp niêm mạc xoang, chất nhầy bị ứ đọng khiến cho luồng không khí lưu thông bị cản trở, dẫn đến viêm nhiễm.

Cơ địa dị ứng: Những người thường hay bị dị ứng với thức ăn, hóa chất, thời tiết lạnh, phấn hoa, lông chó mèo, môi trường khói bụi,… rất dễ bị viêm mũi xoang. Nguyên nhân được cho là do tình trạng dị ứng khiến niêm mạc mũi bị phù nề, dẫn đến tắc các lỗ thông xoang gây nhiễm trùng xoang.

Sức đề kháng kém: Nếu trong trường hợp sức đề kháng bị suy yếu sẽ không thể thực hiện tốt chức năng ngăn chặn các tác nhân từ bên ngoài xâm nhập vào cơ thể, gây suy yếu niêm mạc hô hấp dẫn đến bệnh viêm mũi xoang và nhiều căn bệnh khác.

Thói quen sinh hoạt, vệ sinh kém: Mũi là bộ phận thường xuyên tiếp xúc với môi trường bên ngoài và dễ bị bám bụi bẩn. Cho nên, nếu người bệnh không vệ sinh cá nhân đầy đủ, sạch sẽ sẽ tạo điều kiện cho vi khuẩn tích tụ và phát triển bên trong, làm tăng nguy cơ viêm xoang và khiến bệnh tái phát. Bên cạnh đó, nếu bạn không thường xuyên rửa tay, rửa mặt, vi khuẩn sẽ nhân cơ hội vào mũi gây bệnh.

Chấn thương: Hoạt động hoặc chơi các môn thể thao như bóng rổ, bóng đá, bóng chuyền,… khiến cơ thể có khả năng bị chấn thương mạnh, tạo nên những vết bầm, tụ máu, phù nề, vùng mũi xoang có mảnh xương bị gãy dẫn đến bít lỗ thông dịch nhầy xoang.

Bơi, lặn: Cũng là các tác nhân chủ yếu dẫn đến bệnh viêm mũi xoang bạn nên cẩn trọng. Chất clo có trong hồ bơi có tác dụng phụ là làm sưng tấy khoang mũi, dẫn đến viêm nhiễm mô, xoang mũi.

Biến chứng nguy hiểm từ viêm xoang

Nếu không được phát hiện sớm và điều trị kịp thời, người bệnh có khả năng cao phải đối mặt với một số biến chứng như:

Biến chứng đường hô hấp: Viêm họng, viêm phế quản cấp tính, viêm phế quản mạn tính, viêm thanh quản

Biến chứng ở mắt: Viêm ổ mắt, Áp xe mi mắt, viêm túi lệ, viêm tấy ổ mắt, viêm dây thần kinh thị giác sau nhãn cầu, viêm phần phụ mắt,...

Biến chứng não: Nhiễm trùng não, viêm màng não, áp xe não,...

Biến chứng viêm xoang ở tai: Khoang mũi thông với tai nên khi bị viêm mũi, dịch mủ có thể lan tới tai gây viêm tai giữa, thậm chí nặng hơn nữa là dịch mủ tạo áp lực làm thủng màng nhĩ, dẫn đến điếc.

Biến chứng viêm xoang ở mạch máu hoặc xương: Theo các chuyên gia y tế, khi gặp các biến chứng viêm xoang, mọi người có thể thấy hiện tượng mắt hoặc hốc mắt sưng đỏ; đau mắt mỗi khi cử động mắt; thị lực thay đổi hoặc đau đầu như búa bổ; co giật; cổ căng cứng; suy giảm trí nhớ,...

Các phương pháp chẩn đoán viêm xoang

Bên cạnh dựa vào triệu chứng lâm sàng, bác sĩ thường đề nghị bệnh nhân thực hiện thêm một vài phương pháp chẩn đoán viêm xoang sau đây để xác định chính xác nguyên nhân gây bệnh và mức độ viêm.

Nội soi mũi: Nhân viên y tế sẽ sử dụng một ống dẫn linh hoạt, đầu có gắn camera và ánh sáng sợi quang luồn qua mũi bệnh nhân. Từ hình ảnh truyền về máy tính giúp bác sĩ nhìn thấy bên trong xoang và đưa ra kết quả chẩn đoán. Nội soi mũi thường nội soi mũi trước và nội soi mũi sau.

Chẩn đoán hình ảnh: Chụp MRI và CT giúp xác định chính xác tình trạng viêm và tắc nghẽn ở hốc xoang. Biện pháp này được chỉ định thực hiện ở những vị trí xoang khó phát hiện khi dùng máy nội soi. Ngoài hai biện pháp chẩn đoán hình ảnh này ra, chụp X- quang (Hirtz và Blondeau) cũng giúp xác định bệnh. Tuy nhiên, phương pháp này thường không cần thiết trừ khi nghi ngờ xuất hiện biến chứng.

Nuôi cấy dịch mũi: Phương pháp này không cần thiết trong việc chẩn đoán viêm xoang. Nhưng, trong trường hợp bệnh không đáp ứng điều trị và ngày càng phức tạp hơn, bác sĩ sẽ dùng mẫu dịch mũi đem nuôi cấy để xác định nguyên nhân gây bệnh là do nấm, vi khuẩn hoặc vi rút.

Xét nghiệm dị ứng: Giúp chẩn đoán yếu tố dị ứng gây bệnh.

Các cách phòng tránh viêm xoang

Sử dụng một số vật dụng bảo vệ cơ thể khi đi ra ngoài để tránh các tác nhân gây hại đến sức khỏe, đặc biệt là những ngày trời trở lạnh hoặc giao mùa như khẩu trang, áo khóa, mũ, khăn choàng,...

Vệ sinh mũi thường xuyên với dung dịch nước biển.

Cần hạn chế tiếp xúc với những vùng có nhiều khói bụi, chất thải, khí hôi hay khói thuốc lá,... bởi đây cũng chính là những tác nhân gây hại đến hệ hô hấp nói chung và bệnh viêm xoang mũi nói riêng.

Tránh để mũi tiếp xúc trực tiếp với luồng gió của điều hào hoặc quạt… vì có thể làm tổn thương niêm mạc mũi xoang.

Đối với người mẫn cảm cần hạn chế tiếp xúc với phấn hoa, nấm mốc, nước hoa, thức ăn lạ, nhiều gia vị, nhiệt độ thay đổi.

Khi tắm hoặc đi bơi, nếu không may bị nước chảy vào mũi hoặc tai, bạn cần nhanh chóng xử lý và xử lý đúng cách để tránh làm tổn thương đến vùng xoang.

Chú trọng đến chế độ ăn uống. Nên bổ sung nhiều các thực phẩm giàu vitamin C để tăng sức đề kháng. Hạn chế tối đa việc sử dụng các thực phẩm mà cơ thể bị dị ứng hoặc gây ngứa mũi.

Tăng cường vận động cơ thể để tăng sức đề kháng cũng như cải thiện sức bền của cơ thể, giải tỏa sự căng thẳng.

Tránh căng thẳng hay mệt mỏi quá mức khi làm việc hoặc học tập. Bởi việc căng thẳng quá mức có khả năng khiến cho hệ miễn dịch của cơ thể suy yếu và rất dễ bị nhiễm trùng. Vì thế, bạn nên biết cách cân bằng mọi thứ, tập thói quen đi ngủ đúng giờ, dành nhiều thời gian để đầu óc được thư giãn.

Không dùng chung vật dụng cá nhân với người bị viêm xoang. Khi cơ thể xuất hiện một số triệu chứng ban đầu như: Hắt hơi, sổ mũi, chảy nước mũi, tắc mũi,... cần nhanh chóng thăm khám để được điều trị kịp thời, phòng ngừa bệnh chuyển biến sang bệnh viêm xoang mũi.