Bệnh viêm hô hấp ở trẻ em: dấu hiệu và nguyên nhân

Trẻ em, đặc biệt là trẻ dưới 5 tuổi, rất dễ mắc các bệnh về hô hấp do hệ miễn dịch còn yếu và dễ bị tác động bởi các yếu tố bên ngoài. Theo các nghiên cứu, 80% trẻ dưới 5 tuổi mắc ít nhất 1 lần viêm đường hô hấp mỗi năm, 30% trẻ em nhập viện do biến chứng từ các bệnh viêm đường hô hấp. Có thể thấy, đây là một nhóm bệnh phổ biến liên quan đến đường hô hấp, bao gồm cả viêm đường hô hấp trên và viêm đường hô hấp dưới:

Viêm đường hô hấp trên là những bệnh xảy ra ở vùng mũi, họng, xoang và thanh quản. Các bệnh thường gặp bao gồm cảm lạnh, viêm họng, viêm amidan.

Viêm đường hô hấp dưới là những bệnh liên quan đến vùng phổi và phế quản. Một số bệnh phổ biến có thể kể đến như viêm phế quản, viêm phổi, hen suyễn.

Viêm hô hấp ở trẻ em. Nguồn: Website Bệnh viện đa khoa Thanh Vũ Medic Bạc Liêu

Nguyên nhân gây bệnh viêm hô hấp ở trẻ em

Viêm hô hấp ở trẻ em có thể biểu hiện dưới nhiều hình thức, từ những cơn cảm lạnh thông thường đến những trường hợp viêm phổi nặng. Việc hiểu rõ nguyên nhân gây bệnh là bước đầu tiên quan trọng để có thể phòng ngừa và điều trị hiệu quả. Dưới đây là một số nguyên nhân phổ biến gây ra viêm đường hô hấp ở trẻ em để các bậc phụ huynh có thể lưu ý:

• Virus: Đây là nguyên nhân phổ biến nhất gây viêm hô hấp ở trẻ em. Một số loại virus thường gặp bao gồm:
  • Rhinovirus: Gây cảm lạnh thông thường.
  • Virus cúm: Gây bệnh cúm, có thể dẫn đến viêm phổi.
  • Virus RSV (Respiratory Syncytial Virus): Gây viêm phế quản, viêm phổi, đặc biệt nguy hiểm với trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ.
  • Adenovirus: Gây viêm kết mạc, viêm phổi, viêm amidan.
  • Parainfluenza: Gây viêm thanh quản.
• Vi khuẩn: Mặc dù ít phổ biến hơn virus, vi khuẩn cũng có thể gây viêm hô hấp ở trẻ em, cụ thể như sau:
  • Streptococcus pneumoniae: Gây viêm phổi, viêm tai giữa.
  • Haemophilus influenzae: Gây viêm phổi, viêm tai giữa, viêm màng não.
  • Bordetella pertussis: Gây ho gà.
  • Mycoplasma pneumoniae: Gây viêm phổi.

Ngoài virus và vi khuẩn, một số yếu tố khác cũng có thể làm tăng nguy cơ viêm hô hấp ở trẻ em mà phụ huynh cần lưu ý như ô nhiễm không khí, thuốc lá tự động, trẻ bị dị ứng hoặc có hệ miễn dịch yếu.

Dấu hiệu cho thấy trẻ bị viêm hô hấp

Các bậc phụ huynh cần hiểu rõ về các triệu chứng và biết khi nào cần đưa trẻ đi khám. Một số triệu chứng mà phụ huynh có thể dễ dàng nhận biết về viêm đường hô hấp như:

• Sốt nhẹ hoặc không sốt
• Sổ mũi, nghẹt mũi
• Trẻ ho thường xuyên, không ngớt
• Họng trẻ có thể đỏ, tuy nhiên Amidan không sưng và không có mủ và không bị loét.

Ba mẹ nên làm gì khi trẻ bị viêm hô hấp?

Là một chuyên gia nhi khoa, tôi hiểu rõ nỗi lo lắng của các bậc cha mẹ khi con cái bị ốm. Những lúc này bố mẹ có thể cần xử lý đúng cách để giúp tình trạng của bé trở nên tốt hơn. Dưới đây là những điều bố mẹ có thể tham khảo để trẻ mau chóng hồi phục:

• Theo dõi các triệu chứng của trẻ thường xuyên bằng cách ghi lại nhiệt độ cơ thể, tần suất ho, khó thở của trẻ. Nếu các triệu chứng trở nên nặng hơn hoặc xuất hiện các dấu hiệu nguy hiểm như khó thở, tím tái, lờ đờ, hãy đưa trẻ đến gặp bác sĩ ngay lập tức.
• Cho trẻ nằm nghỉ ngơi nhiều hơn, ngủ đủ giấc, tránh hoạt động mạnh.
• Tránh tình trạng mất nước ở trẻ bằng cách cho bé uống nhiều nước, nước trái cây.
• Súc miệng cho trẻ bằng nước muối sinh lý để làm sạch dịch nhầy và giảm nghẹt mũi.
• Sử dụng máy tạo độ ẩm nhằm làm dịu đường hô hấp của trẻ.
• Không nên tự ý cho trẻ uống thuốc kháng sinh, trừ khi được bác sĩ chỉ định. Thuốc kháng sinh chỉ có tác dụng với nhiễm trùng do vi khuẩn, không có tác dụng với virus.

Khi nào cần đưa trẻ đi khám?

Việc nhận biết khi nào cần đưa trẻ đi khám là điều vô cùng quan trọng. Bố mẹ cần can thiệp kịp thời có thể giúp trẻ mau chóng hồi phục và tránh những biến chứng nguy hiểm. Dưới đây là một số dấu hiệu cảnh báo cho thấy bố mẹ nên đưa trẻ đi khám ngay lập tức:

• Trẻ có xu hướng khó thở hoặc thở nhanh hơn bình thường.
• Da trẻ xanh xao hoặc môi bị tái nhợt.
• Trẻ có hiện tượng biếng ăn, mệt mỏi.
• Dùng thuốc hạ sốt vẫn không đỡ sốt.
• Trẻ ho thường xuyên, có đờm màu xanh lá cây, vàng, hoặc có máu.

Lưu ý: Những dấu hiệu trên chỉ mang tính chất tham khảo dựa trên kinh nghiệm của tôi. Mỗi trẻ có thể có biểu hiện khác nhau. Nếu phụ huynh nghi ngờ trẻ bị bệnh, hãy liên hệ với bác sĩ ngay lập tức để được tư vấn và điều trị kịp thời. Bạn có thể tham khảo Phòng Khám Nhi và Tâm lý Baby Dino - Phòng khám chuyên điều trị các bệnh lý về sức khỏe tinh thần lẫn thể chất của trẻ.

Địa chỉ: Hado Centrosa Garden, Số 10 Đường Số 8, Phường 12, Quận 10, TPHCM.

Đặt khám tại: Phòng Khám Nhi và Tâm lý Baby Dino

Ngoài ra, bạn cũng có thể đặt lịch tư vấn khám bệnh qua video cùng với Bác sĩ Đặng Xuân Khôi tại nền tảng Medpro. Với 5 năm kinh nghiệm trong điều trị các bệnh lý về Nhi và nhiều năm công tác tại Bệnh viện Nhi Đồng 1 và Phòng khám Baby Dino, bác sĩ hoàn toàn có thể giải đáp những thắc mắc của bố mẹ về sức khỏe của trẻ, đặc biệt là trẻ đang gặp các vấn đề về hô hấp. 

Tư vấn khám bệnh qua video cùng Bác sĩ Đặng Xuân Khôi.

Phòng Khám Nhi và Tâm lý Baby Dino. Nguồn: Baby Dino.

Biện pháp phòng ngừa viêm hô hấp hiệu quả

Việc phòng ngừa viêm hô hấp cho trẻ là một quá trình liên tục, đòi hỏi sự kiên trì và nỗ lực của cả gia đình. Hãy áp dụng những biện pháp trên một cách thường xuyên và nhất quán để bảo vệ sức khỏe cho con yêu. Sau đây là một số biện pháp phòng ngừa hiệu quả cho trẻ mà tôi muốn chia sẻ cho các bậc phụ huynh dựa trên kinh nghiệm chuyên môn của mình:

• Giữ vệ sinh sạch sẽ cho trẻ: Bố mẹ cần rửa tay thường xuyên cho trẻ bằng xà phòng hoặc dung dịch sát khuẩn; Đây là biện pháp đơn giản nhưng hiệu quả nhất. Hãy dạy trẻ rửa tay bằng xà phòng và nước sạch trong ít nhất 20 giây, đặc biệt là trước khi ăn, sau khi đi vệ sinh, sau khi chơi đùa ngoài trời và sau khi tiếp xúc với người ốm. vệ sinh mũi, họng cho bé bằng nước muối sinh lý để làm sạch đường hô hấp.
• Giữ môi trường sống của trẻ luôn sạch sẽ: Ngoài ra, môi trường xung quanh bé cũng cần được đảm bảo luôn sạch sẽ, thoáng mát, tránh khói bụi và ô nhiễm. Bố mẹ hãy lau chùi thường xuyên các bề mặt thường xuyên tiếp xúc như tay nắm cửa, bàn ghế, đồ chơi bằng dung dịch sát khuẩn, đồng thời mở cửa sổ thường xuyên để không khí lưu thông, tránh ẩm thấp, tạo môi trường khó cho vi khuẩn và virus sinh sôi. Các đồ dùng thường ngày như khăn mặt, quần áo, chăn ga gối của trẻ cần được rửa sạch thường xuyên bằng nước nóng.
• Bổ sung đầy đủ các chất dinh dưỡng: Bố mẹ cho bé uống nhiều nước, sữa và các loại nước ép trái cây giàu vitamin C để tăng sức đề kháng; đảm bảo bé ăn đủ các nhóm chất: đạm, tinh bột, chất béo, vitamin và khoáng chất.
• Theo dõi thân nhiệt và tình trạng hô hấp: Đo thân nhiệt của bé đều đặn. Nếu bé sốt trên 38,5°C, cần hạ sốt bằng cách lau mát và cho bé uống thuốc hạ sốt theo chỉ dẫn của bác sĩ. Quan sát biểu hiện hô hấp, nếu bé khó thở, tím tái, cần đưa bé đến bệnh viện ngay.
• Tiêm chủng đầy đủ: Tiêm chủng là biện pháp phòng ngừa hiệu quả nhất cho nhiều loại bệnh hô hấp, bao gồm cúm, viêm phổi, ho gà. Hãy tuân thủ lịch tiêm chủng theo khuyến cáo của bác sĩ.

Viêm đường hô hấp trên do virus thường khiến bố mẹ lo lắng, nhưng hãy yên tâm, với sự chăm sóc tận tình của bố mẹ và sự trợ giúp của bác sĩ, bé yêu sẽ nhanh chóng khỏe mạnh trở lại. Hãy tin tưởng vào sức đề kháng của bé và dành cho bé thật nhiều tình yêu thương. Chúc bé mau chóng vui cười, nô đùa như bình thường!

Tác giả: BS Đặng Xuân Khôi