Khắc phục thiếu Oxy phổi bằng cách nằm ở tư thế nằm sấp

Phương pháp tư thế nằm sấp, còn được gọi là proning đã được chứng minh là cải thiện đáng kể nhịp thở cho người bị suy hô hấp, đặc biệt hỗ trợ điều trị COVID-19. Cách làm này không chỉ giúp mở rộng các đường dẫn khí trong phổi mà còn giảm áp lực lên phế nang và tăng cường lưu thông oxy. Cùng Medpro khám phá chi tiết trong bài viết dưới đây!

Biểu hiện và nguyên nhân bị thiếu oxy phổi

Các biểu hiện thường gặp khi cơ thể bị thiếu oxy

• Thay đổi màu sắc da và môi, từ xanh tái cho tới đỏ tím.
• Mệt mỏi, mất tỉnh táo, lú lẫn.
• Nhịp tim nhanh hoặc nhịp tim giảm thấp.
• Nhịp thở tăng
• Khó thở, hụt hơi, thở dốc, khò khè.
• Vã mồ hôi.
• Hoa mắt, khó tập trung, mơ hồ hoặc hôn mê trong các trường hợp nghiêm trọng

Nguyên nhân cơ thể bị thiếu oxy phổi

• Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD), viêm phổi, COVID và bệnh lao có thể gây cản trở việc trao đổi khí.
• Các tình trạng như ARDS (hội chứng suy hô hấp cấp) làm giảm đáng kể khả năng phổi oxy hóa máu.
• Các bệnh nhiễm trùng và viêm nặng có thể gây ra tình trạng suy giảm chức năng phổi, giảm khả năng oxy hóa.

Xem thêm: Nguy cơ tái bùng phát COVID-19

Tại sao nằm sấp có thể giúp cải thiện Oxy trong phổi?

Nằm sấp đã được chứng minh là một biện pháp hiệu quả để cải thiện thiếu oxy phổi, đặc biệt trong bối cảnh đại dịch COVID-19 bùng phát. Theo tư vấn trực tuyến trên VnExpress của PGS.TS Nguyễn Viết Nhung, Giám đốc Bệnh viện Phổi Trung ương, việc áp dụng tư thế nằm sấp giúp giảm khó thở bằng cách cải thiện huyết động trong hệ thống mạch máu phổi. Khi nằm sấp, hệ thống khí hoạt động tốt hơn, cho phép phế nang ở sau lưng được phát huy nhiều hơn, từ đó cải thiện lượng oxy trong máu.

So sánh giữa tư thế nằm sấp và nằm ngửa, tiến sĩ Michelle Ng Gong, trưởng bộ phận hồi sức tích cực (ICU) tại Đại học Y Albert Einstein và Hệ thống Y tế Montefiore ở Mỹ, cho biết khi bệnh nhân nằm ngửa, tim tạo sức ép lên phổi, gây khó khăn cho việc hô hấp. Tuy nhiên, khi chuyển sang tư thế nằm sấp, áp lực này giảm bớt, phần sau của phổi mở ra, giúp phế nang hoạt động dễ dàng hơn và cải thiện sự cung cấp oxy.

Hình ảnh nằm sấp có thể giúp cải thiện oxy phổi. Nguồn: NY Times

Bằng chứng khoa học

Trước đại dịch, kỹ thuật 'proning' chủ yếu được sử dụng cho bệnh nhân phải thở máy do suy hô hấp cấp tính (ARDS). Một số nghiên cứu chỉ ra rằng, nằm sấp có thể giảm tỷ lệ tử vong cho bệnh nhân ARDS cần thở máy. Trong tình hình COVID-19, việc áp dụng kỹ thuật này đã phổ biến và mở rộng hơn, không chỉ với bệnh nhân cần thở máy mà còn những trường hợp gặp khó khăn trong hô hấp. Chứng tỏ tính linh hoạt và hiệu quả của việc áp dụng 'proning' trong điều trị và phục hồi nhanh hơn.

Bệnh nhân Covid-19 được lật sấp tại Trung tâm Y tế Đại học Rush, 5/2020. Nguồn: NY Times

Tuy nhiên, cả PGS.TS Nguyễn Viết Nhung và tiến sĩ Michelle Ng Gong đều nhấn mạnh rằng, mặc dù việc nằm sấp là biện pháp hỗ trợ hiệu quả trong việc cải thiện tình trạng thiếu oxy phổi, nhưng nó không phải giải pháp duy nhất và không thể thay thế việc can thiệp y tế kịp thời. Người bệnh cần theo dõi sát sap các triệu chứng và liên hệ y tế ngay khi có dấu hiệu bất thường.

Kết luận, nằm sấp là một phương pháp hỗ trợ không xâm lấn, dễ thực hiện và mang lại lợi ích lớn trong việc cải thiện sự cung cấp oxy cho phổi.

Hướng dẫn thực hiện tư thế nằm sấp

Tư thế nằm sấp đã được chứng minh là hỗ trợ đáng kể trong việc cải thiện tình trạng hô hấp cho những bệnh nhân mắc COVID-19, đặc biệt là F0 nhẹ đang tự cách ly và điều trị tại nhà. Dưới đây là cách thực hiện tư thế nằm sấp một cách an toàn, cùng với một số lưu ý và khuyến cáo quan trọng.

Chuẩn bị

- Chọn một mặt phẳng và vững chắc, như giường hoặc nệm, để nằm.

- Dùng gối mềm để hỗ trợ. Bạn có thể cần một gối dưới đầu, một hoặc hai gối dưới bụng và đùi để giảm áp lực lên ngực và giúp hô hấp dễ dàng hơn.

Thực hiện trình tự 6 tư thế nằm sấp giúp bệnh nhân dễ thở hơn

Tư thế 1: Nằm sấp trên giường phẳng trong 30 phút - 2 giờ, đầu quay về một bên để đảm bảo có thể thở một cách tự nhiên. Sử dụng ba chiếc gối để kê ở ba điểm như hình.

Tư thế 2: Sau đó chuyển sang tư thế nằm nghiêng bên phải trong 30 phút, không sử dụng gối.

Tư thế 3: Chuyển sang tư thế nửa nằm và nửa ngồi, nâng người khoảng 60 độ, đầu có kê gối, duy trì tư thế trong 30 phút.

Tư thế 4: Sau đó quay lại nằm nghiêng sang bên trái trong 30 phút, không kê gối.

Tư thế 5: Chuyển sang tư thế nằm sấp và co một chân lên. Xoay mặt sang một bên, một tay đặt lên gối và một chân kê lên gối.

Tư thế 6: Đổi ngược tư thế nằm sấp như ban đầu trong vòng 30 phút. Bạn có thể tùy chỉnh thời gian dao động từ 30 phút đến 2 giờ.

Cảnh báo và hạn chế

Những trường hợp không nên áp dụng tư thế nằm sấp

Phụ nữ đang mang thai, người có huyết khối tĩnh mạch sâu (Viêm tắc tĩnh mạch), người mắc bệnh tim mạch và các vấn đề về cột sống hoặc gãy xương.

Lưu ý an toàn và khi nào cần liên hệ với hệ thống y tế

• Theo dõi nồng độ oxy trong máu và nhịp tim: Sử dụng máy đo oxy trong máu (pulse oximeter) để theo dõi nồng độ oxy và nhịp tim. Nếu phát hiện các dấu hiệu bất thường như nồng độ oxy dưới 94% hoặc nhịp tim quá nhanh/quá chậm so với mức bình thường, cần gọi hỗ trợ y tế ngay lập tức.
• Lắng nghe cơ thể: Ngay cả khi không thuộc nhóm cảnh báo trên, nếu cảm thấy khó chịu, đau, hoặc khó thở khi nằm sấp, bạn cần thay đổi tư thế và liên hệ với bác sĩ nếu cần.
• Tư vấn y tế: Trước khi áp dụng tư thế nằm sấp, đặc biệt nếu có các tình trạng sức khỏe hiện hữu, nên thảo luận với bác sĩ để đảm bảo rằng nó phù hợp và an toàn cho bạn.

Nhớ rằng, mặc dù tư thế nằm sấp có thể cung cấp lợi ích trong việc cải thiện tình trạng hô hấp, việc áp dụng nó cần được cân nhắc kỹ lưỡng dựa trên tình trạng sức khỏe cá nhân và dưới sự tư vấn của các chuyên gia y tế.